|
Według
legendy konwent panien cysterek miał sprowadzić do Chełmna, w 1230
roku, pruski biskup misyjny Chrystian z Trzebnicy. W 1266 r. Bertold z Czystego
i jego żona Krystyna zapisali chełmińskim cysterkom swe dobra
ruchome i nieruchome, zachowując jednocześnie prawo korzystania z
nich do śmierci - i to pierwsza pewna informacja. Nadanie to
potwierdził w 1285 r. biskup chełmiński Werner. W rok po donacji
Bertolda
z Czystego, na prośbę biskupa Fryderyka i mistrza krajowego Zakonu
NMP (Krzyżaków) Ludwika von Baldesheima, burmistrz i rada miejska
Chełmna nadali konwentowi cztery działki budowlane wraz z bramą
miejską - pod warunkiem trzymania straży w tej części miasta,
ponoszenie kosztów utrzymania obwarowań miejskich, a w przyszłości
obowiązek wznoszenia murów obronnych. Do tego nadania krzyżacy
dołożyli
1 łan i 7 mórg ziemi uprawnej nad rzeką Frybą. W 1275 r.
książę pomorski Sambor II przekazał cysterkom patronat nad kościołem
św. Krzyża w Tczewie, strugę i młyn
w okolicy Tczewa oraz cztery
wsie. W 1295r Mikołaj
z Rutek przekazał cysterkom swe dobra. Kolejne nadanie (wieś Grabowo) pochodzi z 1312 r. i było aktem wdzięczności mistrza krzyżackiego
Konrada z Trewiru za zwycięstwo nad Litwinami. Około 1388 r.
klasztor chełmiński połączył się konwentem z Torunia. Konsekwencją
tego było nadanie obu klasztorom, w roku 1417, przez wielkiego
mistrza Michała Kuchmeistera, części dochodów z kaplicy
pielgrzymkowej w Zamartem koło Chojnic, zaś w dwadzieścia lat
później przekazanie jej obu klasztorom na własność. W połowie XVII
w. konwent posiadał, oprócz patronatów kościelnych, gotówki i
innych wartości ruchomych, 29 wsi w pobliżu Chełmna i Świecia. W
1349 r. wielki mistrz zakonu krzyżackiego ufundował w Królewcu
filię klasztoru chełmińskiego. Obsadziły ją mniszki z Chełmna i
Torunia. Chełmiński klasztor wyróżniał się tym, że podlegał
biskupowi diecezjalnemu oraz nie miał męskiego klasztoru
opiekuńczego. Dzięki temu w bardzo wielu sprawach korzystać mógł z
dużej samodzielności i niezależności. Pozwoliło to np. na odejście,
około 1439 r., od przepisów cysterskich i przyjęcie łagodniejszej
reguły benedyktyńskiej. Po kasacie, w 1821 r. król pruski
przekazał zabudowania klasztorne szarytkom, które zorganizowały
szpital,
a w 1845 r., szkołę elementarną dla dziewcząt oraz
ochronkę. Obecnie część zabudowań zajęty jest przez Dom Pomocy
Społecznej dla Dzieci i Dorosłych. Do budynków klasztornych przylega
od strony północno-zachodniej wieża Mściwoja (Mestwina) z początku
XIII w. - ocalała część byłej warowni krzyżackiej. Zabudowania
między Wieżą Mestwina, a kościołem przeznaczone są na pomieszczenia
Domu Pomocy Społecznej, na mieszkania sióstr, na magazyn i
pomieszczenia administracyjne.
Kościół klasztorny św. Jana Chrzciciela i Jana Ewangelisty - jest
budowlą salową, dwukondygnacyjną. Podział na kondygnacje tworzy
empora dla zakonnic, pokryta sklepieniem gwiaździstym. Zworniki
sklepienne z dekoracja figuralną z ok. 1330 r. Na uwagę zasługuje
kamienny portal południowy manierystyczny, bardzo dobrej klasy,
z 1619 r.,
pochodzenia niderlandzko - gdańskiego. Najstarsze elementy to:
polichromia gotycka z połowy XIV w. - fryz
obiegający emporę; pełniący funkcję obrazów przeznaczonych do
kontemplacji dla zakonnic. Tematem są wątki z Pieśni nad
Pieśniami odwołujące się do relacji oblubieńczej Chrystusa i
zakonnicy (śluby zakonne to zaślubiny z Chrystusem), płyta nagrobna
Arnolda Lishorena z 1275 r., wykonana z czarnego wapienia, wielki
krucyfiks, dziś rzeźba Chrystusa w grobie z ok. 1380 r.
- o
ruchomych ramionach (unikalny na naszych terenach). Służył w triduum
paschalnym - zdejmowano go z krzyża i składano w grobie. Być może
składano w jego ranie w boku Hostię; rzeźbiarskie przedstawienie
dewocyjne głowy św. Jana Chrzciciela na misie (2 poł. XIV w.).
Wyposażenie
to uzupełniają zabytki renesansowe, głównie manierystyczne: parapet
empory dla zakonnic, kilka zespołów stall z ok. 1597 r., prospekt
organowy z roku 1619 oraz ambona z 1597 r., ołtarz główny
barokowy, ołtarze boczne z przełomu XVII i XVIII w. bardzo cenne, Pieta z kręgu Bartłomieja Strobla i portret ksieni Magdaleny
Mortęskiej.
Zwiedzanie:
- należy
zgłaszać się na furtę klasztorną - ul.Dominikańska 40, 86-200
Chełmno - Zgromadzenie Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego a Paulo.
tel. 056 691
22 00 fax. 056 691 12 60
wizyt_ch@szarytki.opoka.org.pl
,
promocja@chełmno.pl,
Informacja
turystyczna:
Chełmińska
Informacja Turystyczna
Ratusz- Rynek 28
86-200 Chełmno
tel./fax (+48) 056-686-21-04
it@it.chelmno.plwww.koronowo.pl |
